Wyprawa Pamięci – Mathausen-Gusen 2017

Wyprawa Pamięci – 72 rocznica wyzwolenia obozów koncentracyjnych systemu Mathausen-Gusen

W dniach 4 – 9 maja 2017 roku 45osobowa reprezentacja Związku Harcerstwa Polskiego wzięła udział w „Wyprawie Pamięci”. Słowo „PAMIĘĆ” jest tutaj bardzo istotne i ważne z co najmniej kilku różnych powodów.

Przede wszystkim pamięć należy odnieść do tych niewielu, którzy pomimo upływu wielu lat, nadal swoim życiem, swoimi słowami, swoją postawą i uczestnictwem w uroczystościach – świadczą o czasach kiedy to ogromne zło niszczyło ludzi. Zło, które stało za twarzami wszystkich nazistów, od zwykłego szeregowego aż po oficjeli najwyższego szczebla. Nam udało się spotkać i porozmawiać z polskimi kombatantami i byłymi więźniami tego nieludzkiego bytu jakimi były obozy koncentracyjne systemu Mathausen-Gusen. To co opowiadają, co przekazują – dosłownie mrozi krew w żyłach i skłania do bardzo głębokiej refleksji. Słowa pana Stanisława czy pana Leszka, którzy opowiedzieli nam o tym co przeszli, bardzo głęboko zapadły w naszą pamięć i tą pamięć właśnie będziemy szerzyć dalej i ją podtrzymywać.

Kolejnym odzwierciedleniem „pamięci” jest miejsce. Tutaj nikt nie ukrywa, że samo miejsce obozów koncentracyjnych jest zupełnie inaczej traktowane niż w Polsce. W Polsce obozy koncentracyjne same w sobie stały się historycznym zapisem dziejów, miejscem zatrzymanym w czasie jako świadek historii. Obozy systemu Mathausen-Gusen w dużej części już nie istnieją zastąpione przez budynki mieszkalne lub usługowe. Niektóre skrawki tych dawnych terenów zachowały się jedynie dzięki działaniom osób prywatnych, które wykupiły część nieruchomości i pozostawiły je w niezmienionym kształcie. Przykładem może być budynek bramny jednego z obozów, który aktualnie stanowi zamieszkaną willę. Nam myśl o zamieszkaniu w takim budynku nie mieści się po prostu w głowach, tam zaś jest wyrazem tego, że niektórzy o tej części historii woleliby zapomnieć. To właśnie kolejny aspekt naszej wyprawy – pokazywanie i udowadnianie, że te miejsca istniały, że są ważne, że powinny nam wszystkim na całym świecie pokazywać co się dzieje kiedy jedna nacja chce rządzić innymi.

Odniesieniem do „pamięci” są także spotkania młodzieży z różnych krajów, która pojawia się na uroczystościach rocznicy wyzwolenia obozów. Nasza polska młodzież ma okazję do poznania osób w podobnym wieku i ukazania im jak wielkie zło działo się w czasie wojny, nie tylko na frontach wojennych, ale także daleko na ich zapleczach. Znając naszą historię, wiedząc co się działo na naszych ziemiach, mając w świadomości historie opowiedziane przez dawnych więźniów – potrafimy to przełożyć na język zrozumiały dla rówieśników z innych krajów. Tutaj na uwagę zasługuje jeden fakt: uroczystości rocznicy wyzwolenia obozów Mathausen mają zdecydowanie inny charakter niż podobne uroczystości w Polsce. U nas pojawia się powaga i zaduma, a wszystko objęte jest swoistym ceremoniałem. Tam zaś uroczystości skupiają się na wyzwoleniu, zwycięstwie życia i dobra nad złem.

W ciągu tych kilku dni nasza harcerska reprezentacja wzięła udział w uroczystościach w Sankt Georgen, Mathausen, Gusen, Ebensee. Pełniliśmy tam głównie służbę „pamięci”, w ramach której byliśmy świadkami uroczystości, pełniliśmy honorowe warty, składaliśmy wieńce i kwiaty, rozmawialiśmy z ocalałymi i nawiązywaliśmy kontakty z innymi narodami. Nasze harcerskie mundury budziły pewne zdziwienie osób, które stykały się z nami po raz pierwszy oraz głęboki szacunek u osób, które naszą służbę znały już z poprzednich wypraw.

Z naszego hufca, hufca Gdańsk-Portowa im. Obrońców Westerplatte, w Wyprawie wzięło udział siedem osób. Ta nasza siódemka do końca życia nie zapomni tego co widziała, co usłyszała, co przeżyła. Jechaliśmy tam z przeświadczeniem, że uroczystości będą w dużej mierze podobne do tego co znamy z naszych uroczystości na Westerplatte. Rzeczywistość okazała się zupełnie odmienna, wiele rzeczy było dla nas nowych, wiele rzeczy zaskakiwało – jednak dzięki wsparciu pozostałej części reprezentacji – stanęliśmy na wysokości zadania. Naszym pragnieniem jest wrócić na ten posterunek, na tą służbę, w przyszłym roku.

Tegoroczna Wyprawa Pamięci Związku Harcerstwa Polskiego na międzynarodowe uroczystości 72. rocznicy wyzwolenia obozów systemu Mauthasen-Gusen w Austrii była możliwa dzięki sfinansowaniu jej ze środków Urzędu ds. Kombatantów i Osób represjonowanych.